İktisat; iktisadi ajanların davranışlarını üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetleri ve bu faaliyetler sonucu ortaya çıkan ilişkiler çerçevesinde inceler. Allah’ın, insanlığa ihtiyaçlarını gidermeleri için emanet etmiş olduğu kaynakların işleniş, üretim, dağıtım ve tüketim süreçlerinin, içinde bulunulan toplumun yapısına ve dünya görüşüne göre değiştiği yadsınamaz bir gerçektir. Yani her âlem tasavvurunun/dünya görüşünün kendine göre bir iktisat anlayışı/paradigması ve dolayısıyla kendine has bir ekonomik sistemi olabilir. Derinlemesine incelendiği zaman İslam’ın dünya görüşü, değerler sistemi, aksiyom ve kurumlar bakımından iktisadi anlamda zengin bir potansiyele sahip olduğu rahatlıkla fark edilecektir. Fakat uygulanan bir ekonomik sistem oluşturabilme serüveninde sistemin işleyiş prensipleri ve metodolojinin sistematik olarak oluşturulması gerekmektedir. İşte tam bu noktada iş İslam’ı ekonomik hayata “hâkim kılarak” dünyanın uzun zamandır ihtiyaç duyduğu adil sistemi tesis etmek isteyen İslam iktisatçılarına düşmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda bu derste İslam iktisadının tanımı, ortaya çıkış süreci, Kur’an ve Sünnet’teki temelleri, temel hedefleri, mevcut ekonomik problemlere sunduğu çözüm önerileri, kalkınma anlayışı ve metodolojisi üzerinde genel bir bakış ile durulacaktır. Bunlar yapılırken Yüce Allah (cc)’ın iktisadi ve ilgili alanlardaki emir ve yasakları, Peygamber Efendimiz (sav)’in iktisadi uygulamaları, Asr-ı Saadet’teki iktisadi yapı, Müslüman âlimlerin iktisadi düşünceleri ve İslam iktisadına neden ihtiyaç duyulduğu gibi konulara da atıf yapılacaktır. Ana akım iktisat ve heterodoks iktisadi yaklaşımlardan bağlı bulunduğu dünya görüşü/âlem tasavvuru özelinde ciddi anlamda ayrılan İslam iktisadının ait olduğu İslami hayat görüşü ve onun temel ilkeleri dersin odak noktasını oluşturacaktır.

Program Öncesinde Gerekli Görülen Ön Okumalar

Mevdudi, E. A. (2014). İslam Ekonomisinin Temel İlkeleri. Çıra Yayınları

Kallek, C. (2015). Sosyal Servet. Klasik Yayınları.

Tabakoğlu, A. (2012). İslam İktisadına Giriş. Dergah Yayınları.

Mannan, M. A. (1970). İslam İktisadı: Teori ve Pratik. Fikir Yayınları.

Chapra, M. U. (2002). İslam ve İktisadi Kalkınma. Cantaş Yayınları.

Karadoğan, S. (2014). İslam Ekonomisi: Tanım ve Metodoloji Üzerine. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

Program İçeriği

1. Hafta:

İslam İktisadına Giriş: İslam İktisadı Nedir? Neden İslam İktisadı?

1- Chapra, M. U. (1996). İslam İktisadı Paradigması. İslam İktisadı Nedir?(ss. 25-28).İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü(IRTI), İslam Kalkınma Bankası.

2- Chapra, M. U. (1996). İslam İktisadının Tanımı. İslam İktisadı Nedir?(ss. 33-35).İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü(IRTI), İslam Kalkınma Bankası.

3- Khan, M. A. (2013). The Why of Islamic Economics. What is Wrong With Islamic Economics: Analysing the Present State and Future Agenda (pp.. 26-40). Edward Elgar.

2. Hafta:

Kur’an ve Sünnet Çerçevesinde İslam İktisadının Temel İlkeleri I

1- Mevdudi, E. A. (2014). İslam Ekonomisinin Temel İlkeleri. Çıra Yayınları.

2- Gül, A. R. (2010). İslam İktisat Düşüncesinin Kur'an'daki Temelleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.

3. Hafta:

Kur’an ve Sünnet Çerçevesinde İslam İktisadının Temel İlkeleri II

1- Mevdudi, E. A. (2014). İslam Ekonomisinin Temel İlkeleri. Çıra Yayınları.

2- Gül, A. R. (2010). İslam İktisat Düşüncesinin Kur'an'daki Temelleri. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi.

4. Hafta:

İslam İktisadi Sisteminin Temel Hedefleri

1- Chapra, M.U. (1970). İslam Ekonomisinin Amaçları. Yılmaz, F. (Eds.) İslam Ekonomisi ve Sosyal Güvenlik Sistemi. Marifet Yayınları.

Yardımcı Kaynaklar:

Zaman, A. (2008). Fundamentals of Islamic Economic System. Islamic Economics: A Survey of Literature. Birmingham University Press.

5. Hafta:

Peygamber Efendimiz (sav)’in İktisadi Düzenlemeleri ve Asr-ı Saadet’te İktisadi Yapı I

1- Kallek, C. (2015). Sosyal Servet. (ss. 31-72). Klasik Yayınları.

Yardımcı Kaynaklar:

- Sadr, S. K. (2016). The Economic System of Early Islamic Period: Institutions and Policies. Palgrave Macmillian.

- Hasanuzzaman, S. M. (1981). The Economic Functions of the Early Islamic State. Islamic Foundation.

6. Hafta:

Peygamber Efendimiz (sav)’in İktisadi Düzenlemeleri ve Asr-ı Saadet’te İktisadi Yapı II:

1- Kallek, C. (2015). Sosyal Servet. (ss. 73-127). Klasik Yayınları.

Yardımcı Kaynaklar:

- Sadr, S. K. (2016). The Economic System of Early Islamic Period: Institutions and Policies. Palgrave Macmillian.

- Hasanuzzaman, S. M. (1981). The Economic Functions of the Early Islamic State. Islamic Foundation.

7. Hafta:

Peygamber Efendimiz (sav)’in İktisadi Düzenlemeleri ve Asr-ı Saadet’te İktisadi Yapı III:

1- Kallek, C. (2015). Sosyal Servet. (ss. 129-163). Klasik Yayınları.

Yardımcı Kaynaklar:

- Sadr, S. K. (2016). The Economic System of Early Islamic Period: Institutions and Policies. Palgrave Macmillian.

- Hasanuzzaman, S. M. (1981). The Economic Functions of the Early Islamic State. Islamic Foundation.

8. Hafta:

İslam İktisadi Düşünce Tarihi:

İslam Tarihinde İktisadi Düşüncenin Gelişim Aşamaları

İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Değer Kuramı, Piyasa ve Fiyatlandırma

İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Üretim ve Dağılım

1- Islahi, A.A. (2014). İslam'da Ekonomik Düşüncenin Gelişim Aşamaları. İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Müslüman Alimlerin İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları. (ss.9-22)

2- Islahi, A.A. (2014). İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Değer Kuramı, Piyasa ve Fiyatlandırma. İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Müslüman Alimlerin İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları. (ss.23-34)

3- Islahi, A.A. (2014). İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Üretim ve Dağılım. İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Müslüman Alimlerin İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları.(ss.35-43)

Yardımcı Kaynaklar:

- Ghazanfar, S. M. (2015). Orta Çağ İslam İktisat Düşüncesi: Batı İktisadındaki "Büyük Kayıp Halka"nın Telafisi. Çev. M. Sabri Akgönül. Klasik Yayınları.

- Tabakoğlu, A. (2012). İslam İktisadına Giriş. Dergah Yayınları

- Kallek, C. (2015). İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Harac ve Emval Kitapları. Klasik Yayınları.

- El-Ashker, A. & Wilson, R. (2006). Islamic Economics: A Short History. Brill.

9. Hafta:

İslam İktisadi Düşünce Tarihi:

İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Para ve Faiz

İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Devlet, Maliye ve Kalkınma

Tarihte İslam Dünyası’nda Üretilen İktisadi Düşüncenin İktisat Biliminin Gelişim Sürecine Katkısı

1- Islahi, A.A. (2014). İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Para ve Faiz. İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Müslüman Alimlerin İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları.(ss.45-54)

2- Islahi, A.A. (2014). İktisadi Düşüncede İslami Gelenek: Devlet, Maliye ve Kalkınma. İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Müslüman Alimlerin İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları.(ss.55-71)

3- Islahi, A.A. (2014). Ana Akım İktisadın Bir Kaynağı Olarak Müslümanların İktisadi Düşüncesi. İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Müslüman Alimlerin İktisadi Düşünce ve Analize Katkıları.(ss.89-104)

Yardımcı Kaynaklar:

- Ghazanfar, S. M. (2015). Orta Çağ İslam İktisat Düşüncesi: Batı İktisadındaki "Büyük Kayıp Halka"nın Telafisi. Çev. M. Sabri Akgönül. Klasik Yayınları.

- Tabakoğlu, A. (2012). İslam İktisadına Giriş. Dergah Yayınları

- Kallek, C. (2015). İslam İktisadi Düşünce Tarihi: Harac ve Emval Kitapları. Klasik Yayınları.

- El-Ashker, A. & Wilson, R. (2006). Islamic Economics: A Short History. Brill.

10. Hafta:

İslam ve Ekonomik Kalkınma: Mevcut Ekonomik Sistemlerin Yetersizlikleri ve Problemleri I

- Chapra, M. U. (1992). İslam ve İktisadi Kalkınma (ss. 21-51). Çev. Adem Esen. Cantaş Yayınları. Yardımcı Kaynaklar:

- Chapra, M. U. (1996). İslam İktisadı Nedir? İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü(IRTI), İslam Kalkınma Bankası