İktisat; iktisadi ajanların davranışlarını üretim, tüketim ve dağıtım faaliyetleri ve bu faaliyetler sonucu ortaya çıkan ilişkiler çerçevesinde inceler. Allah’ın, insanlığa ihtiyaçlarını gidermeleri için emanet etmiş olduğu kaynakların işleniş, üretim, dağıtım ve tüketim süreçlerinin, içinde bulunulan toplumun yapısına ve dünya görüşüne göre değiştiği yadsınamaz bir gerçektir. Yani her âlem tasavvurunun/dünya görüşünün kendine göre bir iktisat anlayışı/paradigması ve dolayısıyla kendine has bir ekonomik sistemi olabilir. Derinlemesine incelendiği zaman İslam’ın dünya görüşü, değerler sistemi, aksiyom ve kurumlar bakımından iktisadi anlamda zengin bir potansiyele sahip olduğu rahatlıkla fark edilecektir. Fakat uygulanan bir ekonomik sistem oluşturabilme serüveninde sistemin işleyiş prensipleri ve metodolojinin sistematik olarak oluşturulması gerekmektedir. İşte tam bu noktada iş İslam’ı ekonomik hayata “hâkim kılarak” dünyanın uzun zamandır ihtiyaç duyduğu adil sistemi tesis etmek isteyen İslam iktisatçılarına düşmektedir. Bu amaçlar doğrultusunda bu derste İslam iktisadının tanımı, ortaya çıkış süreci, Kur’an ve Sünnet’teki temelleri, temel hedefleri, mevcut ekonomik problemlere sunduğu çözüm önerileri, kalkınma anlayışı ve metodolojisi üzerinde genel bir bakış ile durulacaktır. Bunlar yapılırken Yüce Allah (cc)’ın iktisadi ve ilgili alanlardaki emir ve yasakları, Peygamber Efendimiz (sav)’in iktisadi uygulamaları, Asr-ı Saadet’teki iktisadi yapı, Müslüman âlimlerin iktisadi düşünceleri ve İslam iktisadına neden ihtiyaç duyulduğu gibi konulara da atıf yapılacaktır. Ana akım iktisat ve heterodoks iktisadi yaklaşımlardan bağlı bulunduğu dünya görüşü/âlem tasavvuru özelinde ciddi anlamda ayrılan İslam iktisadının ait olduğu İslami hayat görüşü ve onun temel ilkeleri dersin odak noktasını oluşturacaktır.

Program Öncesinde Gerekli Görülen Ön Okumalar

Mevdudi, E. A. (2014). İslam Ekonomisinin Temel İlkeleri. Çıra Yayınları

Kallek, C. (2015). Sosyal Servet. Klasik Yayınları.

Tabakoğlu, A. (2012). İslam İktisadına Giriş. Dergah Yayınları.

Mannan, M. A. (1970). İslam İktisadı: Teori ve Pratik. Fikir Yayınları.

Chapra, M. U. (2002). İslam ve İktisadi Kalkınma. Cantaş Yayınları.

Karadoğan, S. (2014). İslam Ekonomisi: Tanım ve Metodoloji Üzerine. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

11. hafta

İslam ve Ekonomik Kalkınma: Mevcut Ekonomik Sistemlerin Yetersizlikleri ve Problemleri

1- Chapra, M. U. (1992). İslam ve İktisadi Kalkınma (ss. 21-81). Çev. Adem Esen. Cantaş Yayınları. Yardımcı Kaynaklar:

- Chapra, M. U. (1996). İslam İktisadı Nedir? İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü(IRTI), İslam Kalkınma Bankası

12. hafta

İslam ve Ekonomik Kalkınma: İslami Stratejiler ve Çözüm Önerileri

1- Chapra, M. U. (1992). İslam ve İktisadi Kalkınma (ss. 103-187). Çev. Adem Esen. Cantaş Yayınları.

Yardımcı Kaynaklar:

- Chapra, M. U. (1996). İslam İktisadı Nedir? İslami Araştırma ve Eğitim Enstitüsü(IRTI), İslam Kalkınma Bankası

13. hafta

İslam ve Ekonomik Kalkınma: İslami Perspektiften Ekonomik Kalkınma

1- Ahmed, H. (1973). İslam'da İktisadi Kalkınma. Yılmaz, F. (Eds.) İslam Ekonomisi ve Sosyal Güvenlik Sistemi. Marifet Yayınları.

Yardımcı Kaynaklar:

- Chapra, M. U. (2013). İslam'ın Hedefleri Işığında İslami Kalkınma Vizyonu. Çev: Mustafa Yavuz Çakır, Adem Esen. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi.

- Mirakhor, A. & Askari, H. (2010). Islam and the Path to Human and Economic Development. Palgrave Macmillian.

14. hafta

Ahlak ve İktisat Bütünlüğünde İslam İktisadı: Sistematik bir Yaklaşım

1- Naqvi, S.N.H. (1978). İslam Ekonomisinin Ahlaki Temelleri. Karadoğan, S. (Eds.) İslam Ekonomisi: Tanım ve Metodoloji Üzerine. ss. 125-161. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

Yardımcı Kaynaklar:

- Nakvi,.H. (1981). Ekonomi ve Ahlak. İnsan Yayınları.

- Naqvi, S.N.H. (2010). Islam, Economics and Society. Routledge.

- Naqvi, S.N.H. (2003). Perspectives on Morality and Human Well-Being. Islamic Foundation.

- Mapara, H. S. (1999). A Critical Examination of the Ethics and Methodology of Syed Nawab Haider Naqvi's Islamic Economics.Insitute of Islamic Studies, McGill University, Montreal.

15. hafta

İslam İktisadına Politik/Ahlaki İktisat Yaklaşımı: Temel İlkeler/Aksiyomların Uygulamaları ve Metodoloji

1- Asutay, M. (2007). İslam Ekonomisine Politik İktisadi Bir Yaklaşım. Karadoğan, S. (Eds.) İslam Ekonomisi: Tanım ve Metodoloji Üzerine. ss. 165-190. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

Yardımcı Kaynaklar:

- Choudhury, M. A. (2011). Islamic Economics and Finance: An Epistemological Inquiry. Emerald Group Publishing.

- Iqbal, Z. (2007). Justice: Islamic & Western Perspectives. Islamic Foundation

-Sirageldin, I. (2003). Elimination of Poverty: Challenges and Islamic Strategies. Islamic Economic Studies. Vol 8.

16. hafta

İslam İktisadına Politik/Ahlaki İktisat Yaklaşımı: İslami Kalkınma Anlayışı

1- Asutay, M. & Zaman, N. (2009). Divergence Between Aspriations and Realities of Islamic Economics: A Political Economy Approach to Bridging the Divide. IIUM Journal of Economics and Management. International Islamic University Malaysia.

Yardımcı Kaynaklar:

- Choudhury, M. A. (2011). Islamic Economics and Finance: An Epistemological Inquiry. Emerald Group Publishing.

- Iqbal, Z. (2007). Justice: Islamic & Western Perspectives. Islamic Foundation

-Sirageldin, I. (2003). Elimination of Poverty: Challenges and Islamic Strategies. Islamic Economic Studies. Vol 8.

17. hafta

İslam İktisadı Metodolojisi Üzerine I

1- Khan, M. A. (1987). İslam İktisadının Metodolojisi. Karadoğan, S. (Eds.) İslam Ekonomisi: Tanım ve Metodoloji Üzerine. Çev. İsa Yılmaz. ss. 99-123. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

Yardımcı Kaynaklar:

- Addas, W. (2008). Methodology of Economics: Secular versus Islamic. International Islamic University Malaysia.

- Khan, M. F. (2013). Theorizing Islamic Economics: Search for a Framework for Islamic Economic Analysis. Journal of King Abdul Aziz University Islamic Economics.

- Friedman, M. (1966). The Methodology of Positive Economics. In Essays in Positive Economics. University of Chicago Press.

18. hafta

İslam İktisadı Metodolojisi Üzerine II

1- Khan, M. A. (2014). İslam İktisadının Güncel Durumu ve Gelecekteki Araştırmaların Yönü. Karadoğan, S. (Eds.) İslam İktisat Düşüncesi: Gelişimi ve Geleceği. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

2- Haneef, M. A., & Furqani, H. (2011). İslam İktisadının Metodolojisi: Mevcut Durum ve Gelecekteki Yönüne Genel Bir Bakış. Karadoğan, S. (Eds.) İslam İktisat Düşüncesi: Gelişimi ve Geleceği. İslam Ekonomisi Enstitüsü.

Yardımcı Kaynaklar:

- Addas, W. (2008). Methodology of Economics: Secular versus Islamic. International Islamic University Malaysia.

- Khan, M. F. (2013). Theorizing Islamic Economics: Search for a Framework for Islamic Economic Analysis. Journal of King Abdul Aziz University Islamic Economics.

- Friedman, M. (1966). The Methodology of Positive Economics. In Essays in Positive Economics. University of Chicago Press.